Bye-bye 2016 !

Lanné 2017 ka komansé, lokazyon pou viré jété on dènyé koudzyé asi 2016. Péyi rich pa asi anho, kon Langlètè, Lamérik, Lafrans, Litali pasé onlo tribilisayon lanné-la sa. 2016 fè nou sonjé si nou té ka kwè nou an sékirité adan sé péyi-la sa nou ni pi kou réfléchi ankò.

Men abyengadé, a on nivo pi pèwsonèl, onlo bon biten rivé mwen an 2016.

Dyablès ka vwayajé

Sé an 2016 an chayé enpé liv dèyè do an mwen a Bèwlen. Sa ban mwen lokazyon vwè pa ni pon koté ola pèp an nou pa ka rivé pozé valiz a-y, travay é pawtisipé adan sa ki ka fèt la yo yé la.

Piplis, épi tèknoloji é koudmen, ni mwayen fè Dyablès vwayajé plen dòt koté. Sé pousa an kontan an vwè bout mèt bann-annons a Dyablès dèwo lanné-lasa osi. Ni moun ki pa sav ni on woman fantastik an kréyòl ki parèt. Kontinyé ba-y lavwa.

An 2016, nou kontré osi. Zò palé mwen dè liv-la, men siwtou zò palé antrè zòt. Zò palé ba dòt moun osi. Moun ki poko té konnèt liv-la. Zò di yo a ki pwen zò enmé Dyablès, ankijan zò touvé-y pi fasil a li ki zòt té ka kwè. Ki fè enpé moun komandé Dyablès asi sit nichtwèl an mwen parapòt a zòt. Mèsi !

Désèwten pawtajé avi a yo épi moun toupatou, kon Tyitelle, Orijinal Meaty oben kkiss. Selmanti, an tibwen chagriné davwa an pa té pé vin kouté sosyété L’Ascodela bokanté asi liv-la. Erèzdibonè, jounalis a 97Land té la pou ban nou nouvèl.

Wou-aprann rakonté

Sé an 2016 vidéyo a TEDx-la sòti osi. Adan vidéyo-la sa an té ka envité tout moun a pran tan rakonté sa yo ni a rakonté an kréyòl.

Pas dapré mwen kréyòl sé sa ki pi chouké an kilti a gwadloupéyen. Kidonk, menm si tout gwadloupéyen pa ka viv men jan-la, menm si i ni gwadloupéyen a lajan é gwadloupéyen san lajan, menm si ni gwadloupéyen ki trapé lenstriksyon é dòt ki pa trapé, jenn kon vyé, avòté kon matrité, si nou ka palé menm langaj-la ni mwayen yenn konprann lòt pi myé.

Sé pou sa an té ni on pansé pou SPEG, sendika a ansényan Gwadloup ki té ka fété 40 lanné a-y an 2016.

An té kontan osi, palé épi timoun lékòl pou espliké-yo ka rakonté pé sèvi adan on sosyété pannan simenn a kréyòl lékòl. An palé épi timoun ki an kolèj é timoun ki an lisé pou di yo ankijan, dapré mwen, litérati fèt pou rédé-nou pòté on koudèy nèf asi sa nou yé pou vwè ka nou ka kenbé, ka nou ka jété adan mès é labitid an nou.

Sé pousa an ka kontinyé pawtisipé adan Séna a Jèwti Dambury. Sé on manifèstasyon ki ka ègzisté dèpi 5 lanné é ki ka chèché a fè moun rantré an litérati a Karayib-la san pwotokòl. Davwa twòp pwotokòl ka mèt distans, é distans ka anpéché nou sanblé.

Pou 2017

Pou 2017, an ka swété nou chèché rèspé. Rèspé pou sa zansèt an nou lésé ban nou. Rèspé pa vé di « pa mannyé » men « fè-y sèvi é lésé tibwen pou dòt touvé ».
Rèspé pou kò an nou pas sé adan-y nanm an nou ka vwayajé.
Rèspé pou limanité, ki vé di pou chak nonm, chak fanm, chak zanfan fè silans douvan lapenn a lézòt, di mèsi pou sa lézòt ka ba-w, menm jan pou yo fè silans douvan lapenn a-w, é di-w mèsi pou sa ou ka ba-y.
Rèspé pou sa Latè ka pòté davwa sé-y tousèl ki pé pòté-y.

Bon lanné Dé-mil-disèt !