Lawvwè an té Lonndonn an ay adan Vòksòl Konmédi Klèb. An ka rakonté zòt.

Kon zòt sav, mwa pasé an té Lonndonn pou pawtisipé adan Creole Day Festival, Nadya Nerom ka òwganizé. Sa té ka pasé adan Sainte-Anne Settlement ka touvé-y asi anba, adan kawtyé Vòksòl.

istasyon métwo a Vòksòl

An rivé dèpi lavèy, kifè an touvé-mwen ka ponmlé adan kawtyé Vòksòl lè vandrèdi oswa. Sé la an vin vwè ni Vòksòl Konmédi Klèb, on koté otila ou ka vin kouté pwofésyonèl a bay-lablag.

An té ja sav sé mésyé ka viv ondòt jan ki an Frans, men kanmenmsa an touvé-mwen siwpri. Adan swaré-la, té ni dé komédyen sòti diféran kawtyé Lonndonn, té ni on fanm sòti Nouvèlzéland, té ni on boug sòti Nijérya, é sété on Mériken ki té ka animé. Kidonk sa ja ka fè-w senk aksan, senk modèl pwonosiyasyon diféran. San koté lè animatè-la ba piblik-la palé, ou té pé tann moun sòti Livèpoul, Iwlann avè dòt aksan ankò. Men ponmoun pa mélé épi aksan a-w, ponmoun pa siwpri tann ou pa sav ka tèl mo vé di pas ou pa moun tèl koté…

(Antrènou an pa konprann tout tout, men an konprann bon enpé kanmenm.)

Onlè animatè-la ban-mwen lapawòl i mandé-mwen ola an sòti. An di-y an sòti Pari, é an té ka atann lasuit. Men wi ! An Frans, si on nèg kon mwen di i sòti Pari, asirésenten tousuitman fo yo mandé-w “wè mè a lorijin”. Men la, ayen. Mwen menm, rann-mwen kont an té ja rédi kò an-mwen pou hak !

On péyi konstwi ondòt jan

Diféran péyi a Wayòm-Ini

Men sé on péyi ki konstwui ondòt jan osi : Lonndonn an Anglètèw, men Anglètèw sé yenki yonn pawmi kat péyi ki fondé Wayòm Ini. Kifè yo toujou sav ni plizyè nasyon : Anglé, Lékòs, Wèls é Iwland.
Apawdè lang anglé, yo ka rèkonnèt Gaélik a lékòs kòm lang, é Galwa, ki sé langaj a Wèls. Kontèl, si ou ni a mandé a vin sitwayen Britanik, fo ou montré konésans a-w adan yonn adan sé twa lang-lasa. Yonn pawmi létwa. Apa an Frans ! An Frans, onsèl lang lalministrasyon konnèt sé fransé !

Lonndonn tousèl, silon la moun-la sòti ou ka tann on aksan diféran. I ni Received Pronunciation, kon Youg Grant aktè-la, aksan a Biwmingam, aksan Skaws a moun Mannchèstè, oben aksan Kòkné kon ta Beckham oben Adèl. Avè on pakyèt dòt ankò.

Alantou a Wayòm Ini, ni onlo péyi ki liyanné adan on sablé non a-y sé Kòmònwèls. Sa diféran ki téritwa Lòtbòdlo kon Monséra oben Tuwks-enn-Kaykòs. Kòmònwèls komansé pa sanblé ansyen koloni britanik dépi an 1949, é alè i ni 53 péyi adan. Sé on kominoté otila chak péyi ka désidé sa i vé, men yonn ka ba lòt favè, o nivo a taks a ladwàn pa ègzanp. Désèwten péyi ka ba moun ki sòti adan ondòt péyi a Kòmònwèls dwa voté osi. On jan dè Kominoté Éwopéen bis, si ou vé.
Fransé éséyé fè on kominoté osi, an 1959, men sa pa menm fè on lanné !

An pa ka di Anglé pi myé ki Fransé, an pa rété asé lontan pou mwen sav. Men timoman-la an té la la, an touvé chak moun andwa vin épi istil a-y, palé a-y, jan a-y. An té ké tèlman anvi sa pou kréyolopal. Kèlanswa jan ou ka palé kréyòl, kèlanswa istil a-w, pou nou-menm antrènou asèpté-nou, jan nou yé.
Ka zò di, sa pa té’é bèl sa ?

Ou pé kouté awtik-lasa

An li awtik-lasa adan on épizòd a pòdkas an-mwen. Branché-w asi ”Tann & Konprann” on pòdkas an kréyòl an ka fè. I disponib toupatou ki ni pòdkas.